Γράφει η Ξένια Hλινά, πιστοποιημένη mindfulness εκπαιδεύτρια ( δημιουργός του κέντρου MindfulNous)

Αρχίζουμε να συναντάμε δυσκολίες στη ζωή μας από τη μέρα που γεννιόμαστε. Η σωματική ανάπτυξη, οι σχέσεις, η επικοινωνία, οι διάφορες συναισθηματικές εκδηλώσεις, με λίγα λόγια όλη η φυσική διαδικασία του “να μεγαλώνει ένα παιδί” έχει στρεσογόνες καταστάσεις σε διάφορα στάδια ανάπτυξής του. Στο καθένα από αυτά η πρακτική mindfulness μπορεί να αποτελέσει ένα δυνατό εργαλείο στη μείωση του άγχους και στην αύξηση του συναισθήματος της ευτυχίας. Mindfulness, όπως έχει εξελιχθεί τα τελευταία 30 χρόνια, είναι μια απλή φαινομενικά τεχνική που δίνει έμφαση στην παρούσα στιγμή με έναν μη κρητικό (μη σχολιαστικό) τρόπο. Χρησιμοποιείται ευρέως στον κλάδο της ψυχοθεραπείας, έχει εισχωρήσει στα γραφεία μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών, εξασκείται από αθλητές, και ευτυχώς σταδιακά κάνει την εμφάνισή της και στα σχολεία. Όλο και περισσότερος κόσμος στρέφεται στις τεχνικές mindfulness για να βοηθηθεί στη διαχείριση της έντονης καθημερινότητας και συγκεκριμένα του άγχους και του στρες  που αντιμετωπίζει καθημερινά μέσα στη σύγχρονη κοινωνία.

Παιδιά όλων των ηλικιών μπορούν να επωφεληθούν από τις τεχνικές και ασκήσεις mindfulness και μάλιστα είναι τα πιο κατάλληλα για να επωφεληθούν από αυτή την πρακτική. Οι συνήθειες που σχηματίζονται στα πρώτα χρόνια της ζωής ενός ατόμου, καθορίζουν τις συμπεριφορές που θα έχει στην ενηλικιότητα, και με τη βοήθεια των πρακτικών mindfulness, έχουμε την ευκαιρία να δώσουμε στα παιδιά πολλές θετικές συνήθειες, όπως για παράδειγμα ηρεμία, καλοσύνη και δεκτικότητα.

Ένας ακόμα λόγος για τον οποίο η πρακτική mindfulness είναι τόσο αποτελεσματική για τα παιδιά μπορεί να εξηγηθεί από τον τρόπο που αναπτύσσεται ο εγκέφαλος. Ενώ έχει πλέον αποδειχθεί πως ο εγκέφαλός μας αναπτύσσεται συνεχώς καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής μας, οι συνδέσεις στο προμετωπιαίο φλοιό δημιουργούνται με τον ταχύτερο ρυθμό κατά την παιδική ηλικία. Επομένως η πρακτική mindfulness, η οποία προάγει δεξιότητες που ελέγχονται στον προμετωπιαίο φλοιό, όπως η συγκέντρωση και ο γνωστικός έλεγχος, μπορεί να έχει ιδιαίτερη επιρροή στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, όπως η αυτορρύθμιση, η κριτική σκέψη και η υπομονή κατά την παιδική ηλικία.

Ξεκινώντας λοιπόν από τη βρεφική ηλικία, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να εκπαιδευτεί το παιδί στην ενσυνειδητότητα είναι να την ενσωματώσουν οι ίδιοι οι γονείς ή αυτοί που φροντίζουν το παιδί. Ακόμα και τα πιο μικρά παιδιά αισθάνονται την απόσπαση της προσοχής. Έτσι όταν είστε με το βρέφος, καλό είναι να είστε παρόντες στο μέγιστο, διατηρώντας την οπτική επαφή με αυτό, αποφεύγοντας τη χρήση κινητών συσκευών τηλεφώνου ή άλλων αντικειμένων που αποσπούν την προσοχή σας.

Η διαχείριση της ψυχραιμίας και της ηρεμίας σε στιγμές αναστάτωσης του βρέφους λειτουργούν τελικά με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τόσο για εκείνο όσο και για τους φροντιστές του.

Υπάρχει μια δημοφιλής τεχνική mindfulness, η οποία ονομάζεται S.T.O.P.

Stop

Διέκοψε τις σκέψεις σου με την εντολή stop και σταμάτα ό,τι κάνεις.

Take a Breath

Στρέψε την προσοχή στην αναπνοή σου και πάρε μερικές γεμάτες βαθιές αναπνοές.

Observe

Παρατήρησε τις σκέψεις σου, τα συναισθήματα που έχουν προκύψει, τις σωματικές αντιδράσεις.

Για λίγο απλά μείνε με αυτό που σου συμβαίνει.

Proceed

Ενσυνείδητα σκέψου πώς θα ήθελες να αντιδράσεις. Ποιo είναι το ένα πράγμα στο οποίο θα εστιάσεις; Τι είναι πιο σημαντικό αυτή τη στιγμή; Ένα βήμα τη φορά.

Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν και αναπτύσσονται συνεχίζουμε να εισάγουμε τις καλές συνήθειες δίνοντας το καλό παράδειγμα. Τα παιδιά μαθαίνουν κατά βάση αντιγράφοντας, αν και αυτό στην πραγματικότητα είναι πώς μαθαίνουμε όλοι μας σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας.

Μερικά από τα πράγματα που μπορούμε να δοκιμάσουμε είναι:

• Να μην κοιτάμε το τηλέφωνό μας πολύ συχνά όταν τα παιδιά βρίσκονται κοντά.
• Αφιερώνουμε χρόνο κάνοντας δραστηριότητες που προωθούν τη συγκέντρωση, τη δημιουργικότητα και την περιέργεια – όπως το διάβασμα, η ζωγραφική ή άλλης μορφής τέχνη, συνομιλίες.
• Συμπεριφερόμαστε στους άλλους – και ειδικά στα παιδιά – καλοσυνάτα και καλοπροαίρετα, ακόμα και όταν υπάρχει αναστάτωση.
• Εκφράζουμε ευγνωμοσύνη για όλα όσα έχουμε στη ζωή μας.

Καθώς μπαίνουμε στη  σχολική ηλικία, η πρακτική mindfulness γίνεται ένα πολύ δυνατό εργαλείο. Μια πρόσφατη μελέτη που έγινε στους μαθητές τετάρτης και πέμπτης δημοτικού που έλαβαν μέρος σε ένα τετράμηνο πρόγραμμα διαλογισμού, έδειξε πως οι μαθητές παρουσίασαν βελτίωση στη μνήμη και στο γνωστικό έλεγχο. Άλλες μελέτες έχουν δείξει πως η πρακτική mindfulness μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε παιδιά με έλλειψη προσοχής, με υπερκινητικότητα, και επίσης μπορεί να μειώσει την επιθετικότητα, το άγχος και την ανησυχία των παιδιών. Και πλέον πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα – από τα δημοτικά σχολεία έως τα πανεπιστήμια – φέρνουν την εκπαίδευση mindfulness στις τάξεις.

Υπάρχουν πολλές και διάφορες ασκήσεις mindfulness, καθώς και παιχνίδια, που εισάγουν τα παιδιά στην ενσυνειδητότητα και τους βοηθούν να αναπτύξουν και να καλλιεργήσουν δεξιότητες χρήσιμες σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Ασκήσεις που εστιάζουν στην αναπνοή, στους ήχους, στις γεύσεις και στην κίνηση του σώματος. Τεχνικές που βοηθούν τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, και να διαχειριστούν διάφορες στρεσογόνες καταστάσεις.

🌾Ένα από τα πολύ αγαπημένα μου είναι το Ενσυνείδητο Βάζο.

Γεμίζουμε ένα άδειο βάζο με νερό σχεδόν μέχρι πάνω και μετά προσθέτουμε μια χούφτα γκλίτερ. Κλείνουμε καλά το βάζο, το κουνάμε και το δείχνουμε στα παιδιά.

«Φανταστείτε πως τα γκλίτερ είναι σαν τις σκέψεις σας όταν είστε αγχωμένοι, θυμωμένοι ή αναστατωμένοι. Δείτε πώς στριφογυρίζουν και δεν μπορείτε να δείτε ξεκάθαρα μέσα στο νερό. Γι ‘αυτό είναι τόσο εύκολο να παίρνουμε ανόητες αποφάσεις όταν είμαστε αναστατωμένοι – γιατί δεν σκεφτόμαστε ξεκάθαρα. Αυτό είναι φυσιολογικό και συμβαίνει σε όλους μας (ναι, και στους μεγάλους).»

Τώρα βάζουμε το βάζο μπροστά τους.

«Τώρα δείτε τι συμβαίνει όταν το βάζο παραμένει ακίνητο για λίγο. Δείτε. Δείτε πώς τα γκλίτερ αρχίζουν να κάθονται και το νερό να καθαρίζει; Το μυαλό σας λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο. Όταν παραμένετε ήρεμοι για λίγο, οι σκέψεις σας αρχίζουν να καταλαγιάζουν και αρχίζετε να βλέπετε τα πράγματα πολύ πιο καθαρά.»

Προτείνουμε στα παιδιά να πάρουν και μερικές βαθιές αναπνοές κατά τη διάρκεια αυτής της ηρεμιστικής διαδικασίας, οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στο να χαλαρώσουν τα έντονα συναισθήματα.

Η πρακτική mindfulness για παιδιά δεν είναι ένα εργαλείο διαπαιδαγώγησης, για αυτό και εξασκείται κατά βάση σε θετικές καταστάσεις. Είναι σημαντικό να ασκούμαστε και οι ίδιοι για να μπορέσουμε να το μοιραστούμε με τα παιδιά (εξάλλου είπαμε ο καλύτερος τρόπος να μοιραστούμε κάτι με κάποιον είναι μέσω παραδείγματος). Η πρακτική mindfulness χρειάζεται τακτικότητα και καθημερινή επαφή. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να μοιράζονται την εμπειρία τους ακόμα και αν στην αρχή δεν την αισθάνονται ή δεν την αντιλαμβάνονται.

Οι έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η πρακτική mindfulness μπορεί να βελτιώσει την ψυχική υγεία βοηθώντας την ευεξία, τη συγκέντρωση, τον αυτοέλεγχο και την ικανότητα κοινωνικοποίησης. Απλώς πρέπει να εξασκηθεί – και να ενθαρρυνθεί.

Τα προγράμματα που βασίζονται στην πρακτική mindfulness στα σχολεία μπορούν να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην ψυχολογική, κοινωνική και γνωστική ευημερία των παιδιών και των εφήβων.

Έχετε παιδιά ή δουλεύετε με παιδιά σε τακτική βάση;

Δοκιμάστε να ενσωματώσετε κάποιες ασκήσεις ή παιχνίδια mindfulness στις δραστηριότητές σας και το αποτέλεσμα θα μιλήσει από μόνο του.